Groenlands Strategische Betekenis in de Wereld

De strategische betekenis van Groenland is in het huidige wereldklimaat van toenemende spanningen steeds duidelijker geworden. In 2019 maakte de Amerikaanse president Donald Trump melding van de mogelijkheid om Groenland te kopen, wat destijds door velen als een grap werd afgedaan. Inmiddels is de situatie aanzienlijk veranderd.

De hernieuwde belangstelling van Trump voor Groenland, die hij krachtig onder woorden bracht na zijn terugkeer naar het Witte Huis in januari, sluit naadloos aan bij zijn 'America First' buitenlandse beleid. Dit beleid omvat onder meer eisen aan Oekraïne om mineralen te heroveren in ruil voor militaire bijstand, dreigementen rondom de controle over het Panamakanaal, en voorstellen om Canada als de 51ste staat van de Verenigde Staten op te nemen.

Door de toenemende internationale spanningen, de gevolgen van klimaatverandering en verschuivingen in de wereldeconomie komt Groenland steeds meer in het middelpunt van gesprekken over wereldhandel en veiligheid te staan. Trump streeft ernaar dat de Verenigde Staten de controle over dit mineralenrijke gebied behouden, dat fungeert als strategische toegangspoort tot de Arctische en Noord-Atlantische regio's.

Groenland is een zelfbesturend gebied onder Denemarken, een langdurige bondgenoot van de VS die Trumps avances heeft afgewezen. Bovendien heeft Denemarken erkend dat Groenland het recht heeft om onafhankelijkheid na te streven wanneer dit gewenst is.

Gezien de bezorgdheid over buitenlandse inmenging en de opvatting dat Groenlanders zelf hun toekomst moeten bepalen, heeft de premier van het eiland een vervroegde parlementsverkiezing aangekondigd voor dinsdag.

Als de grootste eiland ter wereld, met 80% van zijn oppervlakte boven de Arctische Cirkel, wordt Groenland bewoond door ongeveer 56.000 overwegend Inuit, die grotendeels over het hoofd zijn gezien door de internationale gemeenschap.

De effecten van klimaatverandering zorgen voor smeltend Arctisch ijs, wat naar verwachting een noordwestelijke doorvaart voor mondiale handel zal vergemakkelijken, waardoor de concurrentie met landen als Rusland en China om toegang tot de mineralenrijke regio zal toenemen. Dwayne Menezes, directeur van de Polar Research and Policy Initiative, verklaarde: “Laten we duidelijk zijn: we staan op het punt het Arctische Tijdperk binnen te gaan, met Groenlands meteoorachtige opkomst als het meest kenmerkende kenmerk.”

Geografisch gezien ligt Groenland aan de noordoostelijke kust van Canada, waarvan meer dan twee derde zich binnen de Arctische Cirkel bevindt. Deze positie maakt Groenland van vitaal belang voor de verdediging van Noord-Amerika, vooral sinds de Tweede Wereldoorlog, toen de Verenigde Staten het eiland bezet hielden om te voorkomen dat het door Nazi-Duitsland werd veroverd.

Sinds de oorlog heeft de VS militaire bases in Groenland, waaronder de Pituffik Ruimtestation, vroeger bekend als de Thule-luchtmachtbasis, die zorgt voor raketwaarschuwing, raketbescherming en ruimtebewakingsoperaties voor zowel de VS als de NAVO.

Groenland heeft aanzienlijke reserves van zeldzame aardmetalen die essentieel zijn voor de productie van diverse technologieën, zoals computers en smartphones, evenals voor hernieuwbare energiesystemen die cruciaal zijn voor de transitie van fossiele brandstoffen. De U.S. Geological Survey heeft ook mogelijke offshore reserves van olie en aardgas geïdentificeerd.

De bevolking van Groenland is bereid om deze hulpbronnen te benutten, maar hanteert strenge regelgeving ter bescherming van het milieu. Er zijn ook zorgen over de haalbaarheid van het ontginnen van mineralen in de regio door de extreme klimatologische omstandigheden.

De smeltende ijskap in Groenland onthult de mineralenreserves van het land, terwijl de afname van zee-ijs de toegang vergemakkelijkt tot de ooit onbereikbare noordwestelijke doorvaart door de Arctis.

Groenland bevindt zich geografisch gezien op een strategische positie langs twee potentiële commerciële vaarroutes. Deze routes kunnen de transittijd tussen de Noord-Atlantische en de Stille Oceaan aanzienlijk verkorten, wat de noodzaak om de drukke Suez- en Panamakanaal te vermijden kan wegnemen. Hoewel deze routes mogelijk nog jaren nodig hebben om commercieel levensvatbaar te worden, wekken ze al aanzienlijke belangstelling.

In 2018 noemde China zichzelf een 'nabij-Arctische staat', wat het gebruik van de regio probeert te versterken. Daarnaast heeft China plannen onthuld om een 'Polar Silk Road' op te zetten, onderdeel van zijn bredere Belt and Road Initiative.

Dat leidde tot kritische opmerkingen van destijds Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, die zich afvroeg of de Arctische Oceaan niet een nieuwe Zuid-Chinese Zee moest worden, gekenmerkt door militarisering en conflicterende territoriale claims.

Een zeldzaam aardmetalenproject in Groenland, dat door China werd gesteund, werd stopgezet na een verbod van de lokale overheid op uraniumwinning in 2021.

De wetgeving van 2009 die zelfbestuur voor Groenland toekende, erkende ook het recht van het gebied op onafhankelijkheid onder het internationale recht. Peilingen geven aan dat de meerderheid van de Groenlanders voor onafhankelijkheid is, hoewel de meningen verschillen over het moment van zo’n overgang. De mogelijkheid van onafhankelijkheid roept zorgen op over externe invloeden in Groenland die de Amerikaanse belangen in de regio in gevaar kunnen brengen.

Groenland zou het recht moeten hebben om zijn eigen toekomst vorm te geven, vrij van externe druk. Terwijl de strategische ligging en enorme hulpbronnen het tot een belangrijk wereldwijd bezit maken, zouden de mensen van Groenland, voornamelijk Inuit, de autonomie moeten krijgen om te beslissen of zij onafhankelijkheid willen nastreven of de relatie met Denemarken willen behouden.

De inwoners van het eiland hebben het recht om hun milieu en cultuur te beschermen, terwijl zij kansen voor economische groei nastreven. Uiteindelijk moet de toekomst van Groenland worden gevormd door zijn bevolking, met respect voor hun aspiraties, waarden en de noodzaak van duurzame ontwikkeling in het licht van mondiale concurrentie en klimaatverandering.