Ethische Zorgen over US-Oekraïne Mineralendeal

Na maanden van gespannen onderhandelingen heeft de Verenigde Staten een deal gesloten met Kyiv, die het een percentage van de toekomstige winst uit Oekraïne's minerale en energievoorraden toekent. Dit wordt gepresenteerd als een stimulans om Amerikaanse investeringen in de verdediging en naoorlogse wederopbouw van Oekraïne te waarborgen. Kritici echter zien dit als opportunistische grondstoffenextractie vermomd als hulp.

Oekraïne beschikt over waardevolle voorraden van kritieke mineralen zoals lithium, titanium en grafiet; grondstoffen die essentieel zijn voor groene technologie, defensiesystemen en moderne infrastructuur. Het benutten van deze activa tijdens een existentiële crisis geeft echter een bittere bijsmaak.

Schatzminister Scott Bessent typeerde de overeenkomst in idealistische termen als een toezegging voor “blijvende vrede en welvaart in Oekraïne”, en prees het potentieel van de deal om “Oekraïne’s groeimiddelen te ontsluiten.” Tegelijkertijd wordt er een nieuw US-Ukraine Reconstruction Investment Fund opgezet om middelen te kanaliseren naar wederopbouwinspanningen.

Het fonds is specifiek ontworpen om de “significante financiële en materiële steun” van de VS sinds de grootschalige invasie door Rusland in 2022 weer te geven. Opvallend is de sterke taal van de deal, die Rusland’s grootschalige invasie expliciet veroordeelt en stelt dat niemand die de “Russische oorlogsmasjinerie heeft gefinancierd of van middelen heeft voorzien” zal profiteren van de wederopbouw van Oekraïne.

De Oekraïense vicepremier Yulia Svyrydenko, die naar Washington reisde om de overeenkomst te finaliseren, prees de samenwerking en zei dat het wereldwijde investeerders zou aantrekken met projecten in mineralen, olie en gas. Ze benadrukte dat de hulpbronnen Oekraïens eigendom blijven en dat de deal werkt op basis van een 50:50 partnerschap, hoewel dat gezien de fragiele positie van Oekraïne misschien te optimistisch lijkt.

Misschien het meest onthullend is de directe verklaring van voormalig president Donald Trump over de doelstelling van de deal. In een gesprek met NewsNation zei hij: “Dus ik ben naar hen toe gegaan en zei: ‘Kijk, we moeten zeldzame aarde krijgen.’ Ze hebben geweldige zeldzame aarde... Het is een groot goed dat ze hebben.” Hij voegde daaraan toe dat de overeenkomst de VS in staat zou stellen om de miljarden aan hulp die zijn verleend terug te verdienen en “theoretisch nog veel meer.”

De deal dreigde eerder dit jaar te ontsporen door heftige geschillen over transparantie en governance. Een Amerikaanse functionaris bekritiseerde Kyiv's pogingen om overeengekomen voorwaarden opnieuw te bekijken en merkte op dat de vertragingen voortkwamen uit zorgen over toezicht en traceerbaarheid van het fonds.

Ironisch genoeg kwam de doorbraak enkele dagen nadat Trump en Zelensky elkaar hadden ontmoet tijdens de uitvaart van paus Franciscus in Vaticaanstad. Volgens Trump drong hij er bij Zelensky op aan om te tekenen, met de woorden: “Rusland is veel groter en veel sterker. Rusland gaat gewoon door.”

Ondanks de verheven retoriek voelt de werkelijkheid meer als een scherpe zakelijke overeenkomst dan een gebaar van solidariteit. Oekraïne, ingeklemd door oorlog en afhankelijk van Westerse steun, biedt nu toegang tot zijn nationale schatten—mineralen die cruciaal zijn voor zijn toekomst—in ruil voor de beveiligingshulp die het zo hard nodig heeft.

Het is moeilijk om dit niet te zien als een moderne vorm van oorlogstijdgrondstoffenextractie, waarbij krachtige bondgenoten de crisis van een land benutten om waardevolle activa te vergrendelen. Wat de verklaarde bedoelingen ook zijn, de optiek—en implicaties—zijn diep verontrustend.