Heathrow-uitbreiding kan ticketprijzen verhogen

Het uitbreidingsplan van Rachel Reeves voor de luchthaven Heathrow kan de ticketprijzen met maar liefst £40 verhogen. Dit blijkt uit een analyse van het ministerie van Financiën, waaruit naar voren komt dat de stijging van ticketprijzen voor alle reizigers te verwachten is, zonder dat frequent flyers een groter deel van de kosten zullen dragen.

Volgens de plannen van de kanselier zijn duurzame vliegtuigbrandstoffen inbegrepen in de strategie om de CO2-uitstoot te verminderen die gepaard gaat met de uitbreiding van Heathrow. Deskundigen uiten echter hun bezorgdheid over de hoge kosten en de haalbaarheid van deze brandstoffen om een significante bijdrage te leveren aan de luchtvaartgroei.

Een kosten-batenanalyse van het ministerie laat zien dat het gebruik van duurzame brandstoffen de prijs van een enkele economy ticket tegen 2040 met £37,80 kan verhogen. Dit betekent dat er momenteel geen maatregelen zijn die ervoor zorgen dat de kosten ongelijk verdeeld worden over eerste- en businessclass passagiers. Dit leidt tot een algemene prijsverhoging voor alle reizigers.

De kanselier heeft deze klimaatstrategieën geformuleerd als reactie op de opmerkingen van Minister van Energie Ed Miliband, die waarschuwde dat de uitbreiding van luchthavens de naleving van het wettelijk verplichte CO2-budget van het VK zou kunnen bedreigen. Deze naleving is essentieel voor het behalen van de doelstelling voor netto-uitstoot van nul in 2050. Een hoge ambtenaar merkt op dat Reeves sinds de zomer bijzonder enthousiast is geweest over de uitbreiding van Heathrow en druk uitoefent op Miliband en voormalig Minister van Transport Louise Haigh.

Hoewel verschillende ministers van het kabinet de plannen voor het gebruik van duurzame brandstoffen steunen, zijn er zorgen dat deze aanpak economische groei vooropstelt boven het aanpakken van de klimaatcrisis. Dit vormt een aanzienlijk risico voor economieën vanwege de toenemende frequentie van natuurrampen die infrastructuur, woningen en voedselvoorzieningen kunnen verwoesten.

Tijdens een persconferentie op het Wereld Economisch Forum in Davos gaf Reeves aan dat economische groei gedurende deze parlementaire termijn prioriteit heeft boven het behalen van netto-uitstoot van nul. Wanneer ze wordt gevraagd om te prioriteren tussen deze twee doelstellingen, zegt ze: “Als [groei] de belangrijkste missie is, is het duidelijk het belangrijkste.”

Er is ook enige scepsis binnen Whitehall en daarbuiten over de mate waarin luchthavenuitbreiding zou bijdragen aan economische groei. Het Ministerie van Transport, onder leiding van Haigh, heeft een studie laten uitvoeren om de economische impact van een derde startbaan op Heathrow te beoordelen.

De bevindingen suggereren dat eventuele groei in de economie niet onmiddellijk zal plaatsvinden, aangezien de luchthaven pas na 2040 meer vluchten zal kunnen accommoderen. Bovendien wordt verwacht dat de grootste toename in passagiersaantallen zal komen van transitpassagiers, die geen luchttaks betalen.

Reeves heeft de leden van het kabinet geïnformeerd dat een hogere vereiste voor het gebruik van duurzame brandstoffen door luchtvaartmaatschappijen alle geproduceerde emissies kan compenseren. Echter, Alethea Warrington, de directeur luchtvaart bij de klimaatorganisatie Possible, stelt: “Het is een fantasie voor de overheid om te beweren dat zogenaamde ‘duurzame vliegtuigbrandstoffen’ de klimaatimpact van nieuwe startbanen kunnen ongedaan maken. De beschikbaarheid van echt duurzame brandstoffen voor de luchtvaart zal extreem klein zijn, en zal niet eens de huidige vraag van de luchtvaartsector kunnen dekken, laat staan nieuwe startbanen.”

De analyse van het ministerie van Financiën toont aan dat 75% van de kosten van het gebruik van duurzamere luchtvaartbrandstof (SAF) uiteindelijk op de consument zal worden afgewenteld. De opstellers van het document erkennen deze realiteit en merken op dat de huidige prijzen van vliegtickets onvoldoende hoog zijn: “De ticketprijzen weerspiegelen de totale maatschappelijke kosten van vliegen niet en stimuleren niet voldoende de adoptie van ont koolde oplossingen zoals SAF.”

Op dit moment vertrouwen vliegtuigen nog steeds op kerosine, een brandstof die aanzienlijk bijdraagt aan vervuiling. Het gebruik van biobrandstoffen, gemaakt van grondstoffen, kookoliën of gewassen, kan de uitstoot met tot wel 80% verminderen. Echter, deze aanpak vereist uitgebreide grondstoffen en leidt tot een afleiding van landbouw voor voedselproductie naar brandstofproductie.

Recente bevindingen van de Royal Society geven aan dat het Verenigd Koninkrijk minstens de helft van zijn landbouwgrond zou moeten reserveren of meer dan twee keer zijn huidige output van hernieuwbare elektriciteit zou moeten verhogen om voldoende luchtvaartbrandstof te produceren voor de netto-vliegdoelen. Vorig jaar heeft Air New Zealand zijn doelstelling voor een decarbonisering in 2030 verlaten vanwege uitdagingen in het verkrijgen van duurzame kerosine.

Alex Chapman, een senior econoom bij de New Economics Foundation, zegt: “We hebben nu emissiereducties in de hele economie nodig en de luchtvaart kan niet ontsnappen aan de verantwoordelijkheden op basis van onhoudbare brandstoffen en wankele groeigeschiedenis. In plaats van onhoudbare luchtvaartbrandstoffen, zou de regering moeten kijken naar het beheer van de vraag naar vliegen door ideeën zoals een frequent flyers belasting.”

Een meerderheid van de kabinet ministers die eerder tegen de uitbreiding van luchthavens waren, staat nu naar verluidt achter de groei van de vier Londense luchthavens. Onder hen zijn zeven ministers die eerder tegen uitbreiding hebben gestemd, waaronder premier Keir Starmer, milieu minister Steve Reed en Darren Jones, de Chief Secretary van het ministerie van Financiën.

De aanpak van Rachel Reeves voor de uitbreiding van Heathrow en de afhankelijkheid van duurzame luchtvaartbrandstoffen (SAF) krijgt aanzienlijke kritiek. De verwachte stijging van £40 in ticketprijzen benadrukt de financiële lasten voor consumenten, terwijl er geen maatregelen zijn voor frequent flyers of premium passagiers om een groter deel te dragen. Critici wijzen erop dat de beperkte schaalbaarheid van SAF en de milieu-afwegingen, zoals het gebruik van land voor brandstofgewassen, de haalbaarheid ondermijnen.

Terwijl de kanselier de nadruk legt op economische groei, betwijfelen deskundigen of de voordelen opwegen tegen de milieu-impact en mogelijke schade aan klimaatdoelen. Zonder duidelijke strategieën om de vraag te beheersen of kosten rechtvaardig te verdelen, loopt het voorstel het risico de kortetermijnwinst boven duurzaamheid te stellen.