Hoe wordt een nieuwe paus gekozen?

Met het overlijden van paus Franciscus, betreedt de katholieke kerk een plechtige maar bijzondere fase: de keuze van een nieuwe pontiff. Kardinalen van over de hele wereld bereiden zich voor op een eeuwenoud ritueel dat traditie, geheimhouding en spirituele afstemming met elkaar verbindt.

Deze periode, bekend als sede vacante, wat 'lege stoel' betekent in het Latijn, begint officieel na het overlijden of, in zeldzame gevallen, het ontslag van een paus. Gedurende deze tijd worden de pauselijke ring en het zegel van de overleden paus ceremonieel vernietigd om misbruik te voorkomen. De kerk wordt tijdelijk geleid door de Camerlengo, die als interim-beheerder optreedt met beperkte bevoegdheden.

Het Conclaaf: Een Wereldwijde Bijeenkomst Achter Gesloten Deuren

Na de begrafenisriten en wanneer de kerk klaar is, wordt er een conclaaf bijeengeroepen in de Sixtijnse Kapel—een ruimte die net zo beroemd is om zijn spirituele betekenis als om Michelangelo's meesterwerken op de muren en het plafond.

Slechts kardinalen onder de 80 jaar mogen stemmen—dit zijn de zogenaamde kardinaal-electoren. Van de 252 kardinalen binnen de kerk, zijn er 135 stemgerechtigd:

• 53 uit Europa
• 23 uit Azië
• 20 uit Noord-Amerika
• 18 uit Afrika
• 17 uit Zuid-Amerika
• 4 uit Oceanië

Italië voert de lijst aan met 17 stemgerechte kardinalen, gevolgd door de VS met 10, en Brazilië met 7. Het VK heeft er 3.

De term conclaaf komt van het Latijn 'cum clave', wat 'met een sleutel' betekent, en verwijst naar de totale isolatie van de kardinalen tijdens het stemproces. Ze verblijven in de Casa Santa Marta, een gastenverblijf binnen het Vaticaan, en alle vormen van externe communicatie—zoals telefoons, internet en kranten—zijn strikt verboden.

Het Stemproces: Heilige Geheimhouding en Symboliek

De stemming begint meestal de dag na het begin van het conclaaf. Behalve op de eerste dag, die slechts één stemming heeft, worden er doorgaans twee stemronden gehouden in de ochtend en middag totdat een kandidaat een tweederde meerderheid plus één behaalt.

Kardinalen zweren absolute geheimhouding. Geen details van het stemproces worden ooit onthuld, zelfs niet na de afloop van het conclaaf.

Bescherming van de Stemming: Zwarte of Witte Rook?

Een van de meest iconische onderdelen van de pauselijke verkiezing is het rooksignaal vanuit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel. Als er geen kandidaat de benodigde meerderheid krijgt, worden de stembiljetten verbrand met chemicaliën die zwarte rook produceren, wat de menigte op het Sint-Pietersplein aangeeft dat er geen paus is gekozen.

Als er na drie dagen stemmen geen resultaat is, nemen de kardinalen een dag voor gebed en informele bespreking voordat ze de stemming hervatten.

Als er consensus wordt bereikt en een nieuwe paus is gekozen, worden de stembiljetten opnieuw verbrand—dit keer met witte rook, die de wereld aankondigt dat de kerk een nieuwe leider heeft.

Habemus Papam: Een Nieuwe Paus Wordt Bekendgemaakt

De gekozen kardinaal wordt gevraagd of hij de rol accepteert en welke naam hij wil aannemen. Vervolgens kleedt hij zich in een van de drie op maat gemaakte pauselijke gewaden—klein, medium of groot—en neemt plaats op de troon in de Sixtijnse Kapel, terwijl de kardinalen individueel hun gehoorzaamheid zweren.

Dan volgt het moment waar miljoenen naar uitkijken: de senior kardinaaldeken betreedt het centrale balkon van de Sint-Pietersbasiliek en roept uit: “Annuntio vobis gaudium magnum. Habemus Papam.” (“Ik breng u groot vreugde. We hebben een paus.”)

De nieuwe paus stapt naar voren om zijn eerste zegen aan de menigte beneden uit te delen.

In de dagen die volgen, viert hij een speciale inauguratiemisie om het begin van zijn pauselijke bediening te markeren.

Er is iets eindeloos fascinerends aan het hele pauselijke verkiezingsproces. Van oude rituelen tot symbolische geheimhouding, het is een traditie die eeuwenlang heeft standgehouden en blijf mensen over de hele wereld boeien. Het is bewonderenswaardig hoe de kerk deze oude gebruiken, zoals de rooksignalen en de Latijnse verklaring, in stand houdt—ze vormen een tastbare link tussen het verleden en het heden. Het herinnert ons aan geschiedenis in beweging, en ik ben altijd onder de indruk van hoe deze heilige tradities nog steeds een van de meest invloedrijke spirituele instellingen ter wereld sturen.